Jaarlijks worden honderden jongeren gedwongen gesloten geplaatst in justitiële jeugdinrichtingen, jeugdzorgplusinstellingen en instellingen voor Jeugd-GGZ. De psychosociale problematiek van deze jongeren moet het uitgangspunt zijn voor het bepalen van de benodigde behandeling en beveiliging. Daarbij wordt bij voorkeur gekozen voor - nog in te richten - kleinschalige regionale voorzieningen. Zodoende is het mogelijk jongeren dichtbij huis te plaatsen en hun ouders en sociaal netwerk te betrekken bij de begeleiding en behandeling.
Aldus adviseert de Afdeling advisering van de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) in een advies aan de minister voor Rechtsbescherming en de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Screening en diagnostiek
Het bovenstaande betekent dat bij elke jongere vóór plaatsing uitgebreide screening en diagnostiek nodig is. Dat levert een profiel op dat informatie bevat over gezinssituatie, culturele achtergrond, verstandelijke vermogens, sociale ontwikkeling, opleidingsniveau, psychische problematiek en de aard van de noodzakelijke behandeling.
Problematiek is uitgangspunt
De psychosociale problematiek van de jongere is leidend en niet de vraag of het een strafrechtelijke of een civielrechtelijke plaatsing betreft. Dit kan tot gevolg hebben dat jongeren met een strafrechtelijke en jongeren met een civielrechtelijke titel in dezelfde voorziening of groep geplaatst worden. In sommige gevallen kan dat op bezwaren stuiten. Om die reden moet bij de besluitvorming over plaatsing een aantal aspecten worden betrokken, onder andere (te) grote verschillen in leeftijd, problematiek en ontwikkeling van de jongeren en de relatie dader-slachtoffer. Zo nodig kunnen deze overwegingen aanleiding geven tot plaatsing elders.
Geen strafelementen
De beoogde kleinschalige faciliteiten zijn geen ‘strafinrichtingen’ met de uiterlijke kenmerken van een gevangenis. Het zijn kleinschalige gesloten voorzieningen zonder strafelementen zoals tralies en prikkeldraad of geüniformeerde beveiligers. Het beveiligingsniveau is beperkt en de nadruk ligt op behandeling. Behandeling en andere activiteiten (bijvoorbeeld school) worden zoveel mogelijk betrokken uit de omgeving.
Dit advies is door de Afdeling advisering van de RSJ uitgebracht naar aanleiding van een verzoek vanuit de ministeries van Justitie en Veiligheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport om te adviseren over de mogelijkheden tot plaatsing van jeugdigen met een strafrechtelijke titel en jeugdigen met een civielrechtelijke titel, in het kader van het beleidsprogramma ‘Verkenning Invulling Vrijheidsbeneming Justitiële Jeugd’ (VIV JJ).
