Het aantal minderjarigen dat als verdachte van een misdrijf voor de rechter komt, neemt af. Dat blijkt uit cijfers van de Raad voor de rechtspraak. Vorig jaar behandelde de rechter bijna 5.800 zaken met een minderjarige verdachte, terwijl dat er 5 jaar geleden nog ruim 6.800 waren.
In 2020 zijn er door de coronacrisis minder strafzaken behandeld. De daling van misdrijfzaken met een minderjarige verdachte die dit jaar te zien is, is ongeveer gelijk aan de daling van het totale aantal behandelde zaken. Tot en met november van dit jaar behandelde de rechtbank bijna 4.600 misdrijfzaken met een minderjarige verdachte. Daarmee blijft het aantal zaken dit jaar percentueel gelijk aan vorig jaar.
Waarom 18-minners minder worden berecht voor misdrijven (waaronder bijvoorbeeld diefstal, mishandeling en openlijk geweld) is niet onderzocht. Wel is het een dalende lijn die in heel Europa is te zien. ‘Een oorzaak zou kunnen zijn dat jongeren tegenwoordig veel achter de computer zitten en minder op straat rondhangen’, zegt jeugdrechter Susanne Tempel. ‘Die sterke vertegenwoordiging op het internet zou wel weer tot gevolg kunnen hebben dat deze groep steeds vaker dader is van cybercrime, maar ook dat is niet met zekerheid te zeggen.’
Het aantal overtredingen, zoals te hard rijden op een brommer, vissen zonder vergunning of het overtreden van coronaregels, schommelt sterk. Maar ten opzichte van 5 jaar geleden is ook daar een afname zichtbaar. Kantonrechters behandelden in 2019 bijna 4.000 overtredingen door minderjarigen. In 2015 waren dat er bijna 5.500. In 2020 zijn als gevolg van de coronacrisis veel minder kantonzittingen geweest, waardoor een vertekend beeld zou ontstaan als we hier cijfers over 2020 opnemen.
Opvallend is dat het aantal minderjarigen dat schuldig is bevonden aan moord en doodslag, of een poging daartoe, de laatste jaren wel lijkt te stijgen. In 2015 halveerde het aantal zaken ten opzichte van 2010, van 98 naar 50 zaken. Die dalende trend zette zich door tot 2016. In dat jaar werden 26 minderjarigen schuldig bevonden aan één van deze delicten. De afgelopen jaren is echter weer een stijging zichtbaar. In 2019 zijn in totaal 49 minderjarigen door de rechter schuldig bevonden aan moord, doodslag of een poging daartoe. Eind november van dit jaar stond het aantal op 46.
Rechter Susanne Tempel vermoedt dat het aantal steekincidenten aan het toenemen is in de zaken die zij ziet. ‘Dat zou een mogelijke verklaring kunnen zijn van de lichte toename in de moord- en doodslagcijfers. De groep minderjarigen die een delict plegen neemt af, maar het lijkt er dan op dat de delicten die gepleegd worden in ernst aan het toenemen zijn.’
Jongeren van 12 tot 18 jaar worden in beginsel berecht volgens het jeugdstrafrecht. Dat kenmerkt zich door een pedagogische aanpak en heeft tot doel jonge daders bij te sturen, zodat ze stoppen met het plegen van strafbare feiten. Vanaf 18 jaar geldt het strafrecht voor volwassenen, dat meer op vergelding is gericht. De rechter kan bij jongeren van 16 tot 23 afwijken van die strikte scheiding als hij vindt dat dat beter aansluit bij hun geestelijke ontwikkeling.
