Vanaf 2021 verdwijnt de functie ‘centrumgemeente voor Beschermd Wonen’. Dan zijn alle gemeenten zelfstandig verantwoordelijk voor de ondersteuning (zo nodig met 24-uurs verblijf) van mensen met psychiatrische problemen en/of licht verstandelijke beperkingen. Wat betekent dit voor de toegankelijkheid van beschermd wonen, wat wordt de grootste uitdaging voor lokale gemeenten en hoe kunnen zij het beste samenwerken met andere partijen? Nico Dam, Senior adviseur bij bureau HHM, geeft antwoord op drie belangrijke vragen.
Wat betekent de verdwijning van de functie ‘centrumgemeente voor Beschermd Wonen’ voor de toegankelijkheid van beschermd wonen?
Dit heeft geen gevolgen voor de toegankelijkheid van Beschermd Wonen (BW). Wij zien dat in veel regio’s de gemeenten blijven samenwerken om de ‘echte’ BW voorzieningen (waar 24/7 toezicht en nabijheid van ondersteuning is) in voldoende mate beschikbaar te houden. De wijze waarop gemeenten dat gezamenlijk gaan organiseren nu de centrumgemeente verdwijnt, is nog lang niet overal uitgekristalliseerd. Mogelijk kan het aantal plaatsen voor BW wel wat afnemen; maar dat komt dan vooral omdat BW niet meer zoals vroeger een eindstation is voor de cliënt, maar veel meer een tijdelijke onderbreking van zelfstandig wonen. Dat verschil in visie is het gevolg van een andere maatschappelijke opvatting over de positie van mensen met psychiatrische problemen, die nu veel meer van inclusie uitgaat. Daarmee blijft toegankelijkheid van BW goed gewaarborgd.
Wat wordt de grootste uitdaging van de lokale gemeenten bij een juiste implementatie van Beschermd wonen?
Dat is ongetwijfeld het uitwerking geven aan die nieuwe visie, werken aan een inclusieve samenleving. Voor gemeenten betekent dit dat er veel meer aandacht wordt gevraagd voor de duurzame uitstroom van mensen die beschermd gewoond hebben naar zelfstandige huisvesting. De benodigde ondersteuning wordt dan veel meer ambulant geboden. Dit vraagt om een goede infrastructuur van voorzieningen die dit mogelijk maken. Daardoor kan bovendien in een aantal gevallen worden voorkomen dat de hulpvraag verergert en een beschermende woonomgeving noodzakelijk wordt. Dit inzetten op ‘ambulantisering’ en preventie is voor veel gemeenten een uitdagende opgave.
Hoe kunnen gemeenten hierin het beste samenwerken met andere partijen, zoals zorgverzekeraars?
De opgave vraagt om een brede aanpak, waarbij meerdere partijen nodig zijn. Niet alleen de zorgverzekeraar (vanwege ambulante GGZ-behandeling en ‘FACT-teams’), maar bijvoorbeeld ook de woningcorporatie (voor het beschikbaar stellen van passende huisvesting en het bieden van wijkondersteuning), de aanbieders van dagbesteding (passend maken voor deze cliënten, eventueel arbeidsmatig), van individuele ondersteuning (die expertise rond psychiatrische problematiek moeten hebben), welzijnsorganisaties (voor het kunnen inzetten van maatjes, schuldhulp, etc.). Een grote uitdaging is ook dat de gemeente in eigen huis samenwerking organiseert. De opgave om te komen tot ambulantisering en preventie wordt makkelijker wanneer de verschillende gemeentelijke budgetten en domeinen in dienst van deze opgave komen te staan.
