Anno 2016 doen meer gemeenten op ‘hogere niveaus’ aan jeugdparticipatie. Ze lijken zich te beseffen dat beleid maken niet meer zonder burgers kan. Er bestaan veel initiatieven en er is veel kennis over dit onderwerp. Dit blijkt het het onderzoek 'De staat van jeugdparticipatie in Nederland 2016'.
Vanaf 2015 heeft de transitie gestalte gekregen en is er, met de inwerkingtreding van de Jeugdwet wel meer budget voor jeugdparticipatie, met name in gemeenten met meer dan 50.000 inwoners. Daarnaast zien we dat het aandeel gemeenten dat aangeeft jeugdigen te betrekken bij gemeentelijk beleid bijna verdubbeld is: van veertig procent in 2009 naar 73 procent in 2016. Het percentage gemeenten dat jeugd in de jeugdhulp betrekt is gestegen van 13 procent naar 52 procent. Gemeenten zijn in vergelijking met 2009 nu ook actiever op vooral de hoogste niveaus van jeugdparticipatie: het geven van inspraak en het stimuleren van het eigen initiatief van jeugdigen. Er wordt net als in 2009 veel ingezet op bestaande groepen vertegenwoordigers van jongeren in gemeenten en op het organiseren van debatten/panels. Wel wordt er anno 2016 veel meer gewerkt met social media om jeugdigen te bereiken. Kinderparticipatie staat, in vergelijking met jongerenparticipatie, nog overal in de kinderschoenen.
Gemeenten doen dus meer aan jeugdparticipatie en op ‘hogere niveaus’: het daadwerkelijk invloed geven aan jeugdigen. Er lijkt een besef te zijn dat beleid maken niet meer zonder burgers kan. De bewustwording van het belang van beleidsgerichte participatie groeit en is ook onderdeel geweest van het transformatieproces. Ook veel gemeenten die nog niet actief zijn, geven aan wel de intentie te hebben om met jeugdparticipatie aan de slag te gaan, maar prioriteiten te geven aan de inrichting van het jeugdhulpstelsel. Wat betreft participatie in de jeugdhulp geven gemeenten aan dat dit vaak wordt uitbesteed. Een veel genoemde reden voor inactiviteit op het gebied van jeugdparticipatie is dat gemeenten gewoonweg niet weten hoe zij jeugdigen moeten bereiken. Dit is, net als n 2009, ook het meest ervaren drempel die gemeenten tegenkomen bij het vormgeven van jeugdparticipatie. Meer dan de helft van de gemeenten heeft behoefte aan handvatten om jongeren en kinderen bij beleid te betrekken. Het merendeel geeft aan in de komende
jaren jeugdigen structureler te willen betrekken bij beleid en wil graag tools/handvatten ontwikkelen dan wel delen met andere gemeenten. Daarnaast noemen gemeenten veelvuldig de wenst tot het verankeren en verduurzamen van jeugdparticipatie in beleidsprocessen.
Tijdens een expertmeeting zijn deze conclusies voorgelegd en is gediscussieerd over de vraag wat er nodig is om obstakels te overwinnen om jeugdparticipatie (structureel) een plek te geven in beleid dat op jeugdigen betrekking heeft, en over de vraag wie daarin een rol spelen. De belangrijkste conclusie van deze expertmeeting is dat jeugdparticipatie niet iets is wat vanzelf gaat: een budget en goede aansturing zijn belangrijk. De grootste rol speelt volgens zowel de respondenten uit de online enquête als de aanwezigen tijdens de expertmeeting de gemeente zelf, maar de welwillendheid en het engagement vanuit jeugdigen zelf moet als factor zeker niet onderschat worden. Jeugdigen kunnen en willen als ambassadeur ingezet worden om de voordelen van jeugdparticipatie bij gemeenten te verhelderen en om andere jeugdigen te stimuleren voor verschillende participatieprojecten.
Om de huidige knelpunten om te zetten naar kansen is het vooral belangrijk om binnen een gemeente een gedeelde visie te hebben op jeugdparticipatie en wat men hiermee wil bereiken. Ingewikkeld hierbij is dat jeugdparticipatie vaak onder verschillende wetten en beleidsafdelingen valt: passend onderwijs, jeugdwet en jeugdzorg hebben met verschillende partijen van doen maar werken met en voor dezelfde doelgroep. Daarnaast moet er meer aandacht komen voor het ‘leren van elkaar’. Met name daar waar het werkvormen betreft gericht op het werven, bereiken en vasthouden van bepaalde groepen jeugdigen. Er bestaan al veel initiatieven en er is veel kennis over dit onderwerp. Door jeugdparticipatie op de landelijke agenda te zetten en door te zorgen voor een betere samenwerking, afstemming en communicatie tussen gemeenten kunnen grote stappen gezet worden om jeugdparticipatie een structurele en duurzame plek te geven in het gemeentelijk beleid.
8 goede voorbeelden jeugdparticpatie
