Nederlandse basisscholen hebben weinig vertrouwen in het meldpunt voor kindermishandeling Veilig Thuis. De helft van de scholen vindt dat het meldsysteem onvoldoende werkt. En slechts 1 op 5 (21 procent) ziet duidelijk verbetering in de situatie van een kind nadat een melding is gedaan. Dat blijkt uit het onderzoek dat we samen met De Monitor uitvoerden onder ruim 500 Nederlandse basisscholen.
Scholen ervaren hoge drempels bij het melden. Zo zegt ruim 44 procent niet altijd terugkoppeling te krijgen en dus niet te weten wat er gebeurt na hun melding. Dat is opmerkelijk want Veilig Thuis is wettelijk verplicht om een terugkoppeling te doen naar docenten.
De scholen geven aan dat het vaak lang duurt voordat er iets gebeurt na een melding, ook in schrijnende situaties en bij acute onveiligheid. Soms verliezen ze kinderen zelfs helemaal uit het oog omdat ouders ze van school halen. Een leerkracht schrijft: 'Wij hebben een melding gedaan omdat we van meerdere kinderen uit een gezin hoorden dat ze geslagen werden. Veilig Thuis sprak vervolgens niet eens met de kinderen en sloot de casus.'
Scholen worden vaak genoemd als belangrijke bondgenoot bij het signaleren van mishandeling, maar melden relatief weinig. Jaarlijks zijn naar schatting 120.000 Nederlandse kinderen slachtoffer van mishandeling, verwaarlozing of seksueel misbruik. Al jaren probeert de overheid dit aantal omlaag te krijgen en ziet scholen daarbij als een belangrijke bondgenoot. Zij zien kinderen immers vijf dagen per week. Scholen zouden daarom ieder vermoeden moeten melden bij Veilig Thuis. Maar uit de meest recente cijfers van Jeugdzorg Nederland blijkt dat van alle meldingen er slechts 11 procent van scholen afkomstig is.
Sinds de decentralisatie van de jeugdzorg in januari 2015 ligt de verantwoordelijkheid voor de aanpak van kindermishandeling bij de 390 gemeenten. Zij zijn verplicht een meldpunt in te richten waar professionals en burgers hun zorgen kwijt kunnen. Die taak hebben ze ondergebracht bij 26 regionale Veilig Thuis-organisaties.
Tanno Klijn, voorzitter van het Netwerk Veilig Thuis, is verrast door de resultaten van het onderzoek en ziet het gebrek aan vertrouwen als een probleem: 'Dit is geen goed signaal. Scholen zijn cruciaal bij de aanpak van kindermishandeling. Hier moeten we met elkaar over in gesprek.'
De PO-raad, de sectororganisatie voor het basisonderwijs, herkent de uitslag dat melden bij Veilig Thuis op dit moment niet goed functioneert. 'Veilig Thuis moet een sluitend systeem worden waar signalen van verschillende partijen (bijvoorbeeld politie, wijkteam en onderwijs) over hetzelfde kind bij elkaar komen. Draagvlak van alle beroepsgroepen is daarbij essentieel. Als onderwijs kunnen wij dit niet alleen; we hebben de andere genoemde partijen keihard nodig.'
Volgens hoogleraar forensische psychologie Corine de Ruiter die we spraken naar aanleinding van ons onderzoek, laten de uitslagen zien dat er iets fundamenteel mis is met de manier waarop we in Nederland omgaan met vermoedens van kindermishandeling: 'De overheid kan wel campagne voeren om te zorgen dat mensen vermoedens van mishandeling vaker melden, maar zolang het systeem faalt, helpt dat niet. Ik begrijp wel dat leerkrachten niet melden als ze in de praktijk zien dat melden niet leidt tot verbetering, en soms zelfs tot verslechtering. De Ruiter stelt dat het van het grootste belang dat het meldsysteem grondig wordt aangepakt. 'Dit zijn de kinderen die straks stoppen met school, psychische problemen krijgen, crimineel worden. Dat is allemaal te koppelen aan kindermishandeling.
