De groei van eenoudergezinnen in Nederland verklaart voor een deel de toenemende vraag naar jeugdzorg bij gemeenten. Een andere oorzaak lijkt te liggen bij de inhaalslag die jongeren met een migratieachtergrond maken. Daarnaast spelen andere oorzaken een rol en zijn er grote regionale verschillen. Dit blijkt uit een analyse van CBS-gegevens door Divosa.
Tussen 2015 en 2018 groeide het aantal jongeren dat jeugdzorg ontving met 50 duizend personen; 13,2%. Deze groei zou een deel van de stijgende gemeentelijke uitgaven aan jeugdzorg kunnen verklaren. Die uitgaven stegen tussen 2015 en 2018 met maar liefst 42%. Reden voor Divosa om te onderzoeken waar die stijgende vraag naar jeugdzorg precies vandaan komt. Divosa keek hiervoor naar de openbare CBS-data over jeugdzorggebruik over de periode 2015 tot 2018. Deze analyse levert nieuwe informatie en bevestigt daarbij het beeld dat de stijging van de vraag naar jeugdzorg een waaier van oorzaken kent.
De groei van jeugdzorg blijkt vooral ‘jeugdhulp zonder verblijf’ te zijn: een stijging van 59 duizend extra personen. In de zwaardere vormen van zorg zoals reclassering en jeugdbescherming is juist een lichte daling van 3500 jongeren te zien. PGB-zorg daalde zelfs met 11 duizend mensen.
Maar wat verklaart deze stijging van jeugdhulp zonder verblijf? Het aantal jongeren in Nederland daalt, dus dat is in ieder geval níet de oorzaak. ‘De oorzaak’ blijkt er überhaupt niet te zijn. Er zijn verschillende oorzaken en deze verschillen per regio ook nog eens sterk. Eén van de oorzaken lijkt te liggen bij de stijging van het aantal eenoudergezinnen. Omdat kinderen uit eenoudergezinnen vaker een beroep doen op jeugdzorg, kan dat een deel van de groei van de jeugdzorg uit kinderen uit eenoudergezinnen verklaren. Toch is dat zeker niet dé oorzaak van de stijging. De groei van het aantal jongeren uit éénoudergezinnen ontloopt het aantal jongeren in tweeoudergezinnen namelijk niet veel. 21 duizend tegen respectievelijk 18,5 duizend jongeren.
Jongeren met een migratieachtergrond waren altijd ondervertegenwoordigd in de jeugdzorg. Mogelijk weten gemeenten deze groepen beter te bereiken en zijn zij bezig met een inhaalslag wat een deel van de stijging van de vraag naar jeugdzorg zou kunnen verklaren. De groei van jeugdzorggebruik zit namelijk zowel bij jongeren met een Nederlandse achtergrond (29 duizend) als bij jongeren met een niet westerse (16 duizend) en westerse migratie-achtergrond (5 duizend).
Ten slotte is het zo dat gemeenten hebben ingezet op doorlopende zorglijnen vanaf 18 jaar. Toch is slechts een klein deel van de groei van de jeugdzorg te verklaren door de groei van zorg aan deze groep. In absolute aantallen gaat het daarbij om een kleinere groep.
Voor alle 3 de oorzaken geldt dat er regionaal grote verschillen zijn. Ook verklaren ze niet de volledige groei van de vraag naar jeugdzorg. Uit ander onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat jeugdhulp toeneemt door maatschappelijke veranderingen en medicalisering. Ook de verlaging van de drempels van de toegang tot hulp spelen een rol. Deze leiden tot meer inzet van jeugdzorg omdat gemeenten inzetten op preventie of omdat gemeenten vaker dan in het verleden zorgvragen van inwoners en zorgaanbieders honoreren.
De groei van het aantal jongeren in jeugdzorg kan de oplopende kosten voor jeugdzorg bij gemeenten deels verklaren. Andere verklaringen daarvoor zijn stijgende prijzen van zorg, bijvoorbeeld hogere kostprijzen, of langer durende of zwaardere vormen van zorg.
Tekorten op de jeugdzorg bij gemeenten hebben daarnaast niet alleen te maken met een groei in kosten of aantallen, maar kunnen ook ontstaan doordat de rijksbijdrage die gemeenten krijgen niet passend is of omdat de verdeling van dat geld over gemeenten niet aansluit bij het werkelijke gebruik van jeugdzorg in een gemeente.
Bekijk hier de Divosa-monitor Zicht op jeugdzorg
Bekijk hier het oorspronkelijke artikel
