Honderden asielkinderen dreigen in Nederland op te groeien zonder ouders. Dit komt door nieuw beleid van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). De NRC heeft daarover interne IND-stukken ingezien.
De IND blijkt dit beleid al sinds november vorig jaar te hanteren. Het gaat om gezinshereniging van bijna 200 alleenstaande minderjarige vreemdelingen (zogeheten AMV’ers). In dit beleid worden kinderen die door een volwassene (bijvoorbeeld een nicht of verre oom) hier worden opgevangen, niet langer aangemerkt als ‘alleenstaand’ en hebben dientengevolge geen recht op ‘nareis’ van hun ouders.
Een leidinggevende van de IND verklaarde: „Hiermee wordt een duidelijk signaal afgegeven waarmee het vooruitsturen van kinderen kan worden ingeperkt.” Deze redenering stoelt op de aanname dat ouders hun kinderen vooruitsturen om een betere kans te maken op asiel via nareis. Nog afgezien van het feit dat onduidelijk is dat een dergelijke praktijk met deze strategie zou afnemen (eerdere ‘afschrikkende’ pogingen van de regering, zoals het versoberen van opvang, wierpen geen vruchten af), is dit beleid ongehoord en onhoudbaar.
Allereerst stuit het inhumane aspect van deze regeling tegen de borst. Het zonder ouders, broer of zus opgroeien is schrijnend, te meer in een nieuw land. De regeling gaat dan ook ten koste van het kind. Terwijl de inwerkingtreding van de Wet Inburgering 2021 dichterbij komt, welke poogt de inburgering te verbeteren, draagt deze maatregel geenszins bij aan een goede start van asielkinderen in Nederland. Het is haast ondoenlijk voor een minderjarig kind zich thuis te voelen en mee te doen in een nieuwe samenleving zonder zijn of haar gezin.
Daarnaast is het op staatsrechtelijk en procedureel niveau zeer kwalijk dat de Tweede Kamer niet is geïnformeerd over deze beleidswijziging. Ook blijkt de maatregel in te gaan tegen het advies van juristen uit de top van de IND. Dat ook IND-juristen zelf tégen dit beleid adviseerden is niet vreemd. De wijziging is strijdig met onder meer het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) en de Europese Gezinsherenigingsrichtlijn (Richtlijn 2003/86/EG).
Volgens de Gezinsherenigingsrichtlijn is een alleenstaande minderjarige vreemdeling een kind dat “zonder begeleiding van een krachtens de wet of het gewoonterecht verantwoordelijke volwassene op het grondgebied van een lidstaat aankomt, zolang hij niet daadwerkelijk onder de hoede van een dergelijke volwassene staat, of een minderjarige die zonder begeleiding wordt achtergelaten nadat hij op het grondgebied van de lidstaat is aangekomen” (artikel 2, sub f).
Het gaat juridisch gezien dus om ouders of wettelijke voogden, niet ooms of tantes. Met beleid mogen wetten niet ter zijde worden geschoven, daar is een wetswijziging voor nodig. Dat moet zorgvuldig worden voorbereid en behandeld in de Tweede Kamer en de Eerste Kamer. Voor een rechter kan dit nieuwe beleid dan ook geen standhouden als een afwijzing voor gezinshereniging wordt aangevochten.
In sommige gevallen kan bescherming worden ontleend aan het recht op gezinsleven uit artikel 8 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM). Opgemerkt moet worden dat dit een veel minder gunstige procedure voor het kind is. In rechtspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) is artikel 8 EVRM zo uitgelegd dat dit geen algemene verplichtingen schept voor lidstaten en een lidstaat het recht behoudt om migratie zelf te reguleren.
Aangezien het gaat om kinderen zullen bij beslissingen over gezinshereniging de belangen van het kind de eerste overweging moeten vormen. Dit volgt uit artikel 3 van het IVRK. Deze bepaling is ook geïncorporeerd in artikel 24 van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie en artikel 5, lid 5 van de Europese Gezinsherenigingsrichtlijn.
Ontegenzeggelijk staan de belangen van het kind met deze nieuwe invulling van het gezinsherenigingsbeleid niet voorop, maar zijn volledig naar achteren geschoven. Het is te hopen en verwachten dat deze beleidswijziging snel wordt teruggedraaid.
