Studenten en stagebegeleiders in het mbo krijgen van leerwerkbedrijven nog wel eens horen dat studenten met een hoofddoek niet welkom zijn. ‘Dat past niet bij de uitstraling van ons bedrijf’, zegt men. Ook reageren werkgevers voorzichtiger op stagiairs die zij als ‘risicovol’ bestempelen. ‘Die zullen wel altijd te laat komen of iets stelen’, is de gedachte. Deze heldere signalen van discriminatie, leiden toch niet altijd tot een reactie of officiële meldingen vanuit het onderwijs. Dat blijkt uit een verkenning van Kennisplatform Integratie & Samenleving.
Jongeren van niet-westerse herkomst moeten meer moeite doen om een stage te vinden. Ze zoeken bijvoorbeeld langer naar een stageplek dan jongeren van Nederlandse herkomst. De daadwerkelijke confrontatie met discriminatie is echter lager dan men zou verwachten op basis van eerdere onderzoeken, zo blijkt uit de verkenning van het kennisplatform. Onderzoeker Eva Klooster: 'Discriminatie wordt vaak niet herkend door de scholen. Een voorbeeld is dat sommige kleinere commerciële bedrijven met veel klantcontact liever geen stagiairs met een hoofddoek willen. Als we daarop doorvroegen, werd ons vaak de wedervraag gesteld: is dat discriminatie dan? Sommige stagebegeleiders stellen bovendien dat ‘studenten snel de discriminatiekaart trekken’. Ze vinden discriminatie ook moeilijk te bewijzen. Want ligt het nu aan afkomst of aan de houding of kledingkeuze van de stagiair?'
Tekort aan stages
Het gevolg van discriminatie niet herkennen, is dat het ook niet wordt gemeld. Dat komt ook omdat de belangen in het onderwijs groot zijn. Alle mbo-studenten moeten immers stage lopen om hun diploma te halen. Het plaatsen van studenten staat daarom voorop, volgens Klooster. 'Er is een tekort aan stageplaatsen, zeker voor de mbo-niveaus 1 en 2. De stagebegeleiders en -coördinatoren zijn gewoon ontzettend blij als er een plaatsing is. Want waar bij de één de hoofddoek beperkend werkt, heeft een ander student last van gedragsproblemen. Zowel studenten als onderwijsprofessionals zoeken daarom niet snel de confrontatie met leerwerkbedrijven op uit angst het contact te verliezen.'
Behalve dat er sterke aanwijzingen zijn dat mbo-studenten niet geplaatst worden door vooroordelen van de werkgevers, anticiperen onderwijs en studenten zelf ook op de vermeende voorkeuren van bedrijven door ze te vermijden. Klooster kan het nog niet hard maken, maar het lijkt erop dat scholen deze jongeren vaker koppelen aan leerwerkbedrijven die openstaan of juist blij zijn met studenten van niet-westerse herkomst. Vaak zijn dit de overheid, maatschappelijke organisaties en kleurrijke ondernemingen. De studenten kiezen sneller voor een organisatie uit hun eigen netwerk. 'Dit kan gevolgen hebben voor de arbeidskansen van deze jongeren. Het is een signaal dat de uitzendbranche ook afgeeft: een jongere van Marokkaanse herkomst die alleen bij kleine Marokkaanse modewinkels stage liep, komt later wellicht moeilijker aan een baan dan iemand die bij een bekende modeketen heeft gewerkt of ervaring heeft met verschillende type bedrijven.' De onderzoeker benadrukt dat dit nader onderzocht moet worden: ‘Misschien is etnische matching een minder groot probleem voor de arbeidsmarktkansen van deze jongeren dan we nu kunnen voorzien. Maar dergelijke signalen moeten we serieus nemen. Want eigenlijk ga je dan impliciet akkoord met segregatie op de stagemarkt.’
Wat kunnen we met dit onderzoek?
Uit de verkenning blijkt dat er qua bewustwording nog vele stappen gezet kunnen worden. Klooster: ‘Momenteel wordt er nog te weinig stilgestaan bij het feit dat bepaalde groepen studenten minder gewenst zijn. En wat de gevolgen daarvan kunnen zijn. Stagebegeleiders die zich druk maken om discriminatie opereren binnen teams vaak nog alleen.’ Weinig opleidingen hebben een duidelijke en integrale visie op hoe om te gaan met discriminatie, zowel op het niveau van studenten als professionals. ‘Het wordt weinig besproken, niet in de teams en niet met de studenten. Dat moet veranderen. Bovendien moet geleerd worden hoe signalen van discriminatie te herkennen zijn en hoe daarmee vervolgens om te gaan’, vult Klooster aan.
Lees ook
Dossier toegankelijkheid
Habiba Da Silva
