De coronacrisis maakt ons werk – zorg voor jeugd -, extra uitdagend. Sociale beperkingen bemoeilijken het contact, sommige mensen trekken zich terug en zijn onbereikbaar, de werkdruk stijgt en we maken ons zorgen om kinderen, jongeren en gezinnen die als gevolg van de coronacrisis niet krijgen wat ze misschien wel heel hard nodig hebben. De crisis heeft echter verrassend genoeg óók enkele positieve effecten voor de zorg voor jeugd. Annemarie Profittlich, bestuurder van entrea lindenhout en Arno Lelieveld, bestuurder van Jeugdbescherming Gelderland keken wat die positieve effecten zijn en hoe die kunnen worden vastgehouden.
Gelukkig zijn als norm, de lonkende schijn van perfectie op sociale media en een diepgeworteld geloof in de maakbaarheid van het leven maken het moeilijk om lastige opvoedvragen te bespreken met vrienden en familie en toe te geven dat het niet altijd even goed gaat. Daarom wenden veel mensen zich, ook met betrekkelijk normale opvoedvragen, tot de professionele zorg. En kijk daar: op elke straathoek staat een professional klaar om te helpen. Het zorggebruik stijgt, kosten nemen toe, er ontstaan wachtlijsten, schrijnende ‘gevallen’ vallen tussen wal en schip. Dat willen we niet. Dus bedenken we van alles om kosten, kwaliteit en continuïteit, in de hand te houden: analyses en verbeterprogramma’s, stelselwijzigingen, marktwerking, projecten en onafhankelijke instituten voor beheersing en controle. Het heeft allemaal onvoldoende effect. En dan is er plotseling de corona-crisis. En verandert de wereld.
In die veranderde wereld, te midden van de crisis, lijkt het er sterk op dat veel mensen hun ‘aangeleerde hulpeloosheid’ weer een beetje afleren. Mensen helpen zichzelf en elkaar, met minder bemoeienis van professionals en met meer begrip voor elkaars standpunten en belangen. Samen zetten ze de schouders eronder. De last van het virus dragen ze samen. Het leidt de aandacht af van andere problemen en daardoor lijkt er meer veerkracht te zijn als het even tegen zit. Ouders helpen kinderen bij hun schoolwerk en weten beter waar hun kinderen mee bezig zijn. Gezinnen in dezelfde straat helpen elkaar, doen boodschappen voor ouderen die de deur niet uit durven, passen op elkaars kinderen als ze niet naar school kunnen. En door het gegeven dat iedereen in hetzelfde schuitje zit, lijkt het bovendien makkelijker om problemen met elkaar te bespreken en om hulp te vragen.
We zien tegelijkertijd dat de ambulante jeugdhulpvraag daalt en het huisartsenbezoek afneemt. Er zijn minder suïcides. Sport en bewegen stimuleert vitaliteit en weerbaarheid: het helpt tegen overgewicht en voorkomt hart en vaatziekte. Mensen zijn meer op elkaar aangewezen en dat leidt tot het gevoel erbij te horen en in gelijkwaardige verbinding te staan met anderen: dat maakt gelukkig en geeft betekenis. Effecten die altijd de Bedoeling zijn van de professionele zorg voor jeugd. En nu we zien hoe het gaat zonder professionele bemoeienis, moeten we op het minst lering trekken. Wat ons betreft betekent dat investeren: in de veerkracht van mensen, in oplossingsgerichte aanpak in eigen netwerk, in eigen buurt en in betekenisvolle relaties. We moeten mensen niet afhankelijk van zorg maken maar vertrouwen creëren en bouwen aan een nieuwe norm voor de imperfecte samenleving waarin iedereen zichzelf als gelijkwaardig en betekenisvol ervaart.
Het lijkt er daarnaast sterk op dat zorgprofessionals tijdens de coronacrisis hun, door bureaucratie overwoekerde, ‘waarde gedrevenheid’ weer terugvinden. Het ziekteverzuim daalt op sommige plekken spectaculair. Thuiswerken brengt meer balans tussen privé en werk, en we besparen op reistijd, stress en het milieu. Door het ontbreken van duidelijke richtlijnen en ondubbelzinnige kaders, gaan professionals weer meer vertrouwen op hun professionele intuïtie en op elkaar. Laten we die ruimte bekrachtigen en stoppen met productcodes, beschikkingen, overbodige bemoeienissen, stelselherzieningen, detailcontroles en dreigende sancties bij onbeduidende afwijkingen.
Ook werkgevers lijken tijdens de coronacrisis te groeien in hun rol: ze geven hun medewerkers meer blijk van erkenning en waardering en het faciliteren, ondersteunen en uitdagen van zorgprofessionals krijgt weer betekenis. Organisaties groeien in communicatie: die is nu zichtbaarder en met de goede intenties en inzet. Laten we als werkgevers en organisaties zo intensief blijven communiceren, laten we het harde werk en de creativiteit van zorgprofessionals blijven waarderen en erkennen, en laten we hen betekenisvol blijven faciliteren, ondersteunen en uitdagen.
De coronacrisis geeft ruimte en de ruimte wordt gevuld met Verbinding en Bedoeling. We zien het om ons heen. We zien het bij Jeugdbescherming Gelderland en bij Entrea lindenhout. Zou dat werken vanuit die bedoeling en in verbinding niet vanzelf leiden tot meer welzijn, lagere kosten voor zorg voor jeugd, en betere kwaliteit en continuïteit waar dat echt nodig is? Wij denken van wel. Laten we er dus vooral mee doorgaan.
