Steeds meer mensen werken met een loonkostensubsidie, vooral mannen en jongeren. Zo’n 25.000 mensen waren eind 2020 aan de slag met een loonkostensubsidie. Na 2018 vlakt de groei af. Dat blijkt onder meer uit de Divosa Benchmark Werk & Inkomen.
Om meer mensen met een loonkostensubsidie aan de slag te kunnen helpen, is voldoende financiering nodig om de begeleidingskosten te kunnen betalen. Recent onderzoek van adviesbureau Berenschot toont aan dat gemeenten jaarlijks 1,2 miljard te weinig krijgen voor de uitvoering van de Participatiewet.
Werkgevers kunnen loonkostensubsidie aanvragen voor werknemers die niet in staat zijn het minimumloon te verdienen. De loonkostensubsidie vergoedt het verschil tussen loonwaarde en minimumloon. Deze loonkostensubsidie bestaat sinds 2015 en is bedoeld voor mensen die vallen onder de Participatiewet.
Het zijn vooral jonge schoolverlaters die gemeenten met een loonkostensubsidie aan het werk helpen: 40% van de loonkostensubsidies is voor jongeren tot 27 jaar. Tweederde van de loonkostensubsidies gaat naar mannen. Dit wordt deels verklaard doordat jongens ook zijn oververtegenwoordigd in het speciaal- en praktijkonderwijs.
De helft van de mensen die met een loonkostensubsidie aan de slag gaat, had in de zes maanden daarvoor geen bijstandsuitkering. Dat betekent dat gemeenten ook veel mensen aan het werk helpen die geen recht hebben op een bijstandsuitkering of voordat ze in de bijstand terecht komen.
Eén op de vijf personen (20%) die werkt met loonkostensubsidie, ontvangt naast de inkomsten uit werk ook een bijstandsuitkering. Deze personen werken partttime en maken onvoldoende uren om uit de bijstand te komen. De gemeente vult hun loon dan aan tot bijstandsniveau.
Een kwart van de personen ziet gedurende het werken met een loonkostensubsidie de loonwaarde stijgen. De gemiddelde loonwaarde bij een loonkostensubsidie is 51%. De maximale vergoeding die een werkgever kan krijgen is 70%. 62% van de mensen die werkt met een loonkostensubsidie heeft een gelijkblijvende loonwaarde, terwijl bij 12% de loonwaarde daalt.
De afgelopen jaren is er veel verbeterd om de inzet van loonkostensubsidies makkelijker te maken. Werkgevers hadden moeite met de verschillende werkwijzen van gemeenten. Om die reden hebben gemeenten in samenwerking met onder meer werkgevers en het Rijk een preferent werkproces voor loonkostensubsidie ontwikkeld die nu wordt geïmplementeerd bij gemeenten. De verwachting is dat medio 2022 het overgrote deel van de gemeenten volgens deze werkwijze werkt.
De werkprocessen van gemeenten zijn daarmee gelijkgetrokken. Gemeenten hebben wel de mogelijkheid om eigen beleidskeuzes te maken. De arbeidsmarkt in het westen van het land ziet er immers anders uit dan die in het noorden.
Nu de arbeidsmarkt weer krap is, zou het aantal loonkostensubsidies verder kunnen groeien. Er is nog een grote groep mensen die met een loonkostensubsidie de stap naar werk zou kunnen zetten. Tegelijkertijd is er een groep in de bijstand die andere ondersteuning nodig heeft. Uit onderzoek blijkt dat mensen in een uitkering gebaat zijn bij veel persoonlijke aandacht. Maar ook meer concrete ingrepen kunnen helpen. Denk aan taalstages, een opleiding of een kans om zich bij een werkgever te bewijzen.
Divosa-voorzitter Erik Dannenberg: ‘Als gemeenten meer mensen aan de slag willen krijgen, dan zullen zij samen met werkgevers ook moeten kijken naar de mogelijkheden van mensen die langdurig in de bijstand zitten. Welke werkgevers willen niet alleen hun personeelsprobleem oplossen, maar ook een maatschappelijke bijdrage leveren en deze mensen een kans geven? En welke ondersteuning is daarbij nodig?’
‘Over vijf jaar willen we nog meer mensen aan het werk hebben met of zonder loonkostensubsidie’, vervolgt Dannenberg. ‘Gewoon tussen de andere mensen met een regulier loon, en aan het eind van de dag een verhaal dat ze mee naar huis kunnen nemen.’
De landelijke cijfers over het aantal loonkostensubsidies komen van het CBS. De overige gegevens over loonkostensubsidie komen voort uit een analyse van gegevens van 139 gemeenten die meedoen aan de Divosa Benchmark Werk & Inkomen en al meer dan vijf jaar data aanleveren. Deze gemeenten verstrekken 73% van het landelijke aantal loonkostensubsidies.
De Divosa Benchmark Werk & Inkomen is een samenwerking van Divosa, Stimulansz en BMC Onderzoek. Er doen meer dan 200 gemeenten aan mee.
