Utrecht start 1 mei met het experiment ‘Weten wat werkt’. Samen met de Universiteit Utrecht gaat de gemeente (gedrags)onderzoek doen naar de beste aanpak om mensen in de bijstand te ondersteunen en te prikkelen om te participeren en aan het werk te komen. Het college van B&W heeft ingestemd met het plan van aanpak voor dit vernieuwende experiment.
Utrecht wil door middel van wetenschappelijk onderzoek de huidige regelgeving rond bijstand vereenvoudigen en moderniseren. Er gelden in de Participatiewet strikte regels, verplichtingen en sancties voor mensen met een bijstandsuitkering. Wethouder Victor Everhardt: “Het huidige stelsel stoelt op wantrouwen. De vraag is of een dergelijk controlesysteem de beste manier is om mensen in de bijstand te stimuleren aan de slag te komen. Wat gebeurt er als we een aantal verplichtingen loslaten en het initiatief bij mensen zelf leggen? En wat gebeurt er als we mensen meer hulp aanbieden of als mensen ruimer mogen bijverdienen naast de uitkering? Dat is niet eerder op deze manier onderzocht, we willen dit graag weten”.
Opzet van het onderzoek
In het onderzoek worden vijf onderzoeksgroepen samengesteld van ieder 100-200 bijstandsgerechtigden. Mensen nemen gedurende twee jaar vrijwillig deel aan het experiment. Deelnemers worden geselecteerd via loting, zodat iedereen een gelijke kans heeft om mee te doen. De vereenvoudigde regels rond de re-integratieplicht verschillen per groep om zo te onderzoeken welke aanpak het beste werkt. Andere regels blijven gewoon gehandhaafd, zoals de plicht om wijzigingen in de situatie door te geven of de regels rond verblijf in het buitenland.
De onderzoekers meten of mensen meer gaan participeren of sneller werk vinden. Ook wordt gekeken naar de effecten op hun gezondheid, schulden en de tevredenheid met hun situatie. Naar verwachting zijn in 2019 de uitkomsten bekend. Dan moet duidelijk zijn welke aanpak het beste effect heeft gehad en tegen welke kosten. Deze kennis zou in de toekomst kunnen leiden tot bijstelling van de huidige regels rond bijstand in de Participatiewet. Onderzoeker dr. Loek Groot van Utrecht University School of Economics (U.S.E): “Het bijstandsexperiment in Utrecht is een mooi voorbeeld hoe wetenschappers, beleidsmakers en burgers gezamenlijk maatschappelijke uitdagingen op kunnen pakken.”
Urgentie
Utrecht start op 1 mei met vier van de vijf onderzoeksgroepen. De vijfde onderzoeksgroep, waarin deelnemers ruimere mogelijkheden krijgen om bij te verdienen, kan op een later moment starten zodra de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) is vastgesteld. Daarin geeft het Rijk de kaders om die specifieke groep te kunnen onderzoeken.
Utrecht wil zo spoedig mogelijk starten met het experiment. Dat is noodzakelijk en urgent, omdat Utrecht vanwege het nieuwe verdeelmodel van het Rijk een tekort heeft op BUIG: het budget van het Rijk aan gemeenten om bijstand te financieren. Utrecht wil met het experiment nieuwe wegen verkennen om de uitvoering van de Participatiewet en de uitstroom van mensen in de bijstand naar werk te verbeteren. Lees hierover meer in de raadsbrief en het Plan van Aanpak 2.0 Experiment Weten wat werkt.
Het wetenschappelijk experiment Weten wat werkt is bedoeld om in de praktijk uit te vinden wat werkt en is daarmee een goed voorbeeld van Utrecht als innovatieve, lerende stad.
