Op 3 februari 2016 kwamen de werelden van werk en zorg dicht bij elkaar. In een unieke bestuursbijeenkomst gingen ruim honderd aanwezigen (gemeenten, UWV, werkgeversorganisaties en GGZ) onder leiding van Jacobine Geel met elkaar in gesprek over de (on)mogelijkheden van werk voor mensen met een psychische aandoening.
Wat was het doel?
Het doel van deze dag was: werk en zorg dichterbij elkaar brengen, kennis en ervaring uitwisselen, en input verzamelen en draagvlak creëren voor de regionale bijeenkomsten op uitvoeringsniveau.
De sprekers
De aanwezigen werden welkom geheten door Jaap Brouwers, jobcoach bij 50/50, waar 30% van de medewerkers een re-integratietraject volgt. Jaap benadrukte de waarde van werk voor de mensen die hij begeleidt. Volgens hem is werk vaak het beste medicijn, al is dat maar twee ochtenden per week.
Vervolgens nam Marieke Sweens, ervaringsdeskundige, het woord als borderliner en ervaringsdeskundige. Zij pleitte voor meer openheid op de werkplek en in het traject op weg naar werk. Onderzoek van onder meer Samen Sterk Zonder Stigma wijst uit dat één op de zes werkenden een psychische aandoening heeft. ‘Kijk om je heen’, riep Marieke de zaal op. ‘Ook hier zitten mensen die depressief zijn, borderline hebben, medicatie slikken. Laten we empatisch zijn naar elkaar toe.’ Koudwatervrees zit niet alleen bij werkgevers, maar vaak ook bij klantmanagers. Volgens Marieke worden door het zwijgen over je psychische kwetsbaarheid ook je talenten onvoldoende benut. In haar pas verschenen boek ‘Werken als een gek’ gaat ze hier dieper op in.
Jaap van Weeghel, professor Universiteit Tilburg, informeerde de zaal met feiten en cijfers over de arbeidsparticipatie van psychisch kwetsbare mensen en vertelde meer over de methodiek van Individueel Plaatsen en Steunen (IPS). Hij benadrukte dat werk een 'coping'-strategie is en dat het helpt om een beter zelfbeeld te krijgen. In zijn presentatie gaf hij veel praktische tips.
Een aantal tips die Jaap de zaal meegaf:
Zorg voor samenwerking tussen professionals in de domeinen werk en zorg
Wees alert op de werkvloer en grijp snel in als extra ondersteuning nodig is
Zorg voor korte lijnen tussen leidinggevende en medewerker
Focus op de werkvloer op het werk, niet op de aandoening
Denk niet alleen in bestaande banen, creëer ook nieuwe banen
Kijk over de muren van je organisatie heen, denk in regionale netwerken tussen gemeenten, UWV en hulpverlening
Denk in mogelijkheden
Informeer de werkgever en betrek hem bij de oplossing
Andries Ekhart, wethouder Werk & Inkomen gemeente Leeuwarden, vertelde vervolgens over de aanpak in Leeuwarden. Daar is ketensamenwerking de kern, niet alleen met SW-bedrijven, reclassering, zorg en sociale diensten, maar ook met onderwijs en werknemers- en werkgeversorganisaties. De mogelijkheden en behoeften van de werkzoekende staan hierbij centraal.
Thematisch brainstormen
Wat is er nodig om tot een sluitende aanpak te komen op regionaal niveau? Tijdens de tweede helft van de bijeenkomst werd hierover nagedacht aan tien tafels. Een paar terugkerende thema's:
‘Ontdoelgroepen’: denk niet vanuit geldstromen en stigma’s, maar vanuit de mogelijkheden van mensen.
Durf bestuurlijk en burgerlijk ongehoorzaam te zijn.
Creëer regelvrije zones om de weg naar werk te versnellen.
Ga voor concrete doelstellingen, zoals ‘80% van de mensen met autisme aan het werk helpen’ of ‘minimaal drie kopjes thee met elkaar drinken om een relatie op te bouwen’.
Maak activering onderdeel van de begeleiding, laat re-integratie en behandeling hand in hand gaan en maak daarbij gebruik van bestaande structuren.
Zorg dat je elkaar kent.
Handel vanuit cliëntperspectief.
Onderzoek hoe we IPS als methode kunnen financieren, benutten en inbedden.
'Gewoon starten' is vaak een goed begin.
De mens centraal
Tot slot kreeg de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Jetta Klijnsma, het woord. Zij benadrukte dat het perspectief van de werkzoekende centraal moet staan: wat heeft deze individuele mens nodig? Verder onderschreef ze het belang van samenwerking en verder praten in de regio, ook waar het gaat om jonge mensen die net van school komen. Burgerlijke ongehoorzaamheid, vooral vanuit het perspectief van de werkzoekende en de praktijk, waardeerde ze eveneens. Als dit nodig blijkt, moet de wet gewoon worden aangepast.
